Kunst therapie valt onder de bredere categorie “Expressieve Kunstzinnige Therapieën”, waaronder schrijven, beeldende kunst, muziek, drama, dans en beweging.
Deze therapieën combineren creatieve processen met psychologie. Dit helpt mensen gemakkelijker toegang te krijgen tot hun gedachten, gevoelens en ervaringen, deze uit te drukken en te onderzoeken.
Hoewel de mens van nature al duizenden jaren creatieve processen – zoals dans, muziek en schilderkunst – gebruikt om zich uit te drukken en te genezen, is het pas sinds de jaren 1940 dat expressieve kunsten formeel zijn erkend als effectieve therapeutische instrumenten.
Tegenwoordig spelen ze een waardevolle rol bij de beoordeling, diagnose en/of behandeling van veel geestelijke gezondheidsproblemen. Daarom worden ze gebruikt in omgevingen als scholen, ziekenhuizen, centra voor geestelijke gezondheidszorg, gevangenissen, verpleeghuizen en drugs- en afkickprogramma’s.
In dit artikel vertellen we meer over kunst therapie en de vele voordelen ervan voor de mentale en fysieke gezondheid.
Wat is kunst therapie?
Deze vorm van therapie omvat een grote verscheidenheid aan creatieve methoden, waaronder tekenen, pottenbakken, schilderen, fotografie, kleuren en beeldhouwen.
Het wordt gebruikt om mensen te helpen hun gedachten, gevoelens en ervaringen te benaderen, uit te drukken en te interpreteren. Daarnaast kan het helpen om duidelijkheid te krijgen over moeilijke kwesties en om diepe genezing te bereiken.
Kunst therapie is vooral nuttig voor mensen die moeite hebben zich te uiten in traditionele therapeutische settings, zoals gesprekstherapie. Het biedt een alternatieve manier om een dialoog met de therapeut aan te gaan, hetzij verbaal, hetzij via het kunstwerk.
Deze methode biedt een veilige vorm van emotionele ontlading en communicatie op een manier die de gesproken taal niet altijd kan bereiken.
Tijdens een sessie ligt de nadruk meer op het proces van creatieve expressie dan op het maken van een bepaald kunstwerk of het aanleren van een specifieke techniek. Er zijn dus geen creatieve vaardigheden of voorkennis van kunst nodig.
Door de kunst die ze creëren kunnen mensen inzichten over zichzelf ontdekken, waardevolle nieuwe perspectieven krijgen en verlichting vinden. Tegelijkertijd krijgt de kunst therapeut een beter inzicht in het functioneren, de uitdagingen, de hulpbronnen en het aanpassingsvermogen van het individu – om beter te kunnen bepalen bij welke behandelingen het individu baat zal hebben.
Door betrokkenheid bij de kunstmaterialen en de therapeut (in een veilige en creatieve ruimte), worden geest, lichaam en ziel aangesproken, en worden persoonlijke groei en genezing mogelijk gemaakt.
De effecten van kunst therapie
Het is aangetoond dat kunstzinnige therapie mensen effectiever helpt:
- hun gedachten en emoties uit te drukken en te interpreteren
- persoonlijke inzichten te verwerven, waaronder verschillende aspecten van hun persoonlijkheid
- stress– en angstsymptomen beheersen
- nieuwe copingvaardigheden ontwikkelen, waaronder sociale vaardigheden
- zelfbewustzijn en eigenwaarde stimuleren
- oplossingen te vinden voor gedachten, gevoelens of problemen die hen zorgen baren
- persoonlijke ontwikkeling te ervaren.
Voor een maximaal effect wordt kunstzinnige therapie meestal gebruikt als therapeutisch hulpmiddel naast andere therapietechnieken, als onderdeel van een holistisch behandelprogramma, waaronder Cognitieve Gedragstherapie (CGT), Groepstherapie en Eye Movement Desensitization and Reprocessing Therapy (EMDR).
Hoe werkt kunst therapie?
Wanneer iemand intense, complexe of verwarrende emoties ervaart, kan een kunstzinnig therapeut met hem of haar samenwerken om de oorzaak van het gevoel van onbehagen bloot te leggen.
Door kunst te creëren onder de vriendelijke begeleiding van de therapeut, kan het individu traumatische of ongemakkelijke situaties aanpakken zonder woorden te hoeven gebruiken, wat op zijn beurt kan helpen bij het voeden van persoonlijke groei en helende transformatie.
Kunst therapeuten zijn opgeleid in zowel beeldende kunst als psychologie en staan idealiter geregistreerd bij de National Art Therapy Credentials Board.
Een typische kunst therapiesessie volgt drie belangrijke stappen, waarbij de therapeut:
1. Pre-kunst maken
- De cliënt beoordeelt door informatie te verzamelen.
- Vaststelt waar ze hulp bij nodig hebben en afspraken maakt over de therapeutische doelen van de therapiesessie.
- Het proces uitlegt en benadrukt dat de cliënt niet artistiek of creatief hoeft te zijn om ervan te profiteren.
2. Kunst maken
- De cliënt helpt een kunstvorm te kiezen – zoals een collage maken, schilderen, tekenen of beeldhouwen – die het meest geschikt is voor zijn situatie.
- Een thema bespreekt waarover de cliënt kunst kan maken, bijvoorbeeld woede.
- De cliënt begeleidt, meestal door vragen te stellen, om zich uit te drukken via de kunst terwijl die wordt gemaakt. De belangrijkste rol van de therapeut hierbij is echter observeren – er kunnen dus lange periodes van stilte zijn terwijl de cliënt creëert.
- Eventuele vragen beantwoordt over het gebruik van specifieke kunstmaterialen.
3. Na het maken van de kunst
- De resultaten bespreekt – zowel het uiteindelijke kunstwerk als het gevoel van de cliënt.
- Alle psycho-educatie geeft die relevant is voor de besproken onderwerpen.
- Het kunstwerk veilig bewaart, zodat er in de toekomst naar kan worden verwezen – of er een foto van maakt om te archiveren als bewaren niet praktisch is.
- Een nieuwe sessie plant om de therapie voort te zetten of om de cliënt zelfstandig te laten werken.
We’re here to help
Let’s talk
Call now for a totally confidential, no-obligation conversation with one of our professionals.
Waarvoor wordt kunst therapie gebruikt?
De American Art Therapy Association stelt dat “kunstzinnige therapie een effectieve geestelijke gezondheidszorgbehandeling kan zijn voor mensen met depressies, trauma’s, medische aandoeningen en sociale problemen”.
Verder onderzoek toont aan dat positieve resultaten kunnen worden bereikt wanneer kunst therapie wordt gebruikt als aanvullende therapie bij de behandeling van vele andere aandoeningen, waaronder:
- aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD)
- ongerustheid
- problemen met cognitieve functie
- eetstoornissen, waaronder boulimie en anorexia
- psychologische symptomen die verband houden met medische problemen, zoals een handicap of kanker
- trauma, inclusief posttraumatische stressstoornis (PTSS)
- psychologische problemen
- relatie- / gezinsproblemen
- spanning
- middelengebruik / verslaving
Kunst therapie kan een krachtig hulpmiddel zijn bij de beoordeling, behandeling en verbetering van verschillende mentale, fysieke en emotionele gezondheidsproblemen – en kan veel van de bijbehorende symptomen helpen verlichten.
Wat zijn de voordelen van kunst therapie?
Er zijn veel bewezen psychologische voordelen te behalen door het gebruik van kunst in een therapeutische setting, die effectief zijn gebleken voor mensen van alle leeftijden en capaciteiten.
Recentelijk hebben onderzoekers ook de voordelen van deze therapievorm onderzocht voor de behandeling van verschillende lichamelijke gezondheidstoestanden – waarbij de geest-lichaamsverband wordt aangehaald.
Voordelen voor de geestelijke gezondheid zijn onder andere:
- vermindert symptomen van geestelijke gezondheidsproblemen, waaronder stress, angst en depressie
- helpt de symptomen van psychologische stoornissen, zoals schizofrenie, te verminderen
- draagt bij aan een gevoel van helderheid, wat leidt tot een groter zelfbewustzijn, een groter gevoel van eigenwaarde en zelfcompassie
- biedt een veilige uitlaatklep voor het verkennen en uiten van gevoelens die misschien niet gemakkelijk te bespreken zijn
- vergemakkelijkt zelfontdekking en uitdrukking van onderliggende gedachten, ideeën en angsten – vooral nuttig voor degenen die te getraumatiseerd zijn om pijnlijke kwesties te verwoorden.
- helpt om sociale en interpersoonlijke vaardigheden te ontwikkelen – vooral wanneer het gebruikt wordt in groepstherapie of gezinstherapie.
- helpt gevoelens van schaamte, angst, verlegenheid of weerstand te omzeilen door vrije expressie toe te staan via non-verbale technieken
- heeft een positief effect op de zelfregulering van emoties – woede, schuld, pijn en andere moeilijke gevoelens kunnen via de kunst worden gekanaliseerd in plaats van via “acting out”-gedrag door vrije expressie via non-verbale technieken.
- vergroot de hersenverbinding en plasticiteit, waardoor de psychologische veerkracht toeneemt
- genereert positieve, creatieve energie als helende kracht voor geest, lichaam en ziel.
Fysieke gezondheidsvoordelen zijn onder andere:
- helpt bij chronische pijnbestrijding, waaronder artritis en hoge bloeddruk
- vermindert pijn en symptomen van stress om de kwaliteit van leven bij volwassen kankerpatiënten te verbeteren
- verbetert het vermogen om met pijn om te gaan en angstaanjagende symptomen bij kinderen met kanker te beheersen
- vermindert angst en stress bij kinderen met astma
- stimuleert de mentale functie en vermindert stressgerelateerd gedrag bij dementiepatiënten
- wijst op een vermindering van depressie bij Parkinson patiënten.
Kunst therapie voor herstel van verslaving
Het is niet aangetoond dat kunstzinnige therapie een adequate behandeling vormt voor psychische stoornissen zoals verslaving wanneer deze op zichzelf wordt toegepast. Het is echter een klinische en op bewijs gebaseerde interventie die bewezen heeft een zeer effectief en waardevol onderdeel te zijn van elk behandelplan wanneer het gecombineerd wordt met psychotherapie en medicatie.
Kunst therapie is een flexibele benadering die kan worden aangepast voor gebruik in elk stadium van de behandeling van middelenmisbruik, van detox en ontwenning tot nazorg en herstel.
Als onderdeel van een behandelingsplan voor verslaving biedt kunst therapie vele voordelen, waaronder:
- trauma’s, onderliggende problemen en moeilijke levenservaringen op een veilige manier verwerken
- het leren begrijpen en uiten van emoties op een gezonde manier
- nieuwe manieren leren om met stress, angst en depressie om te gaan
- verbetering van communicatievaardigheden en relaties
- ontwikkelen van zelfbewustzijn, zelfcompassie en zelfrespect
- het ontdekken van nieuwe vaardigheden en interesses die het herstel ondersteunen.
Voor mensen in rehabilitatie kan kunst therapie ook een broodnodige onderbreking zijn van traditionele therapieën – die geestelijk en lichamelijk uitputtend kunnen zijn – zodat er wat rust is om te ontspannen en op te laden.
Kunst therapie bij White River Manor
Bij White River Manor bieden we kunst therapie als onderdeel van onze persoonlijke behandelplannen, waarbij we verschillende methoden gebruiken om tegemoet te komen aan individuele behoeften en verschillende aspecten van geestelijke gezondheid en verslaving aan te pakken.
Als je meer wilt weten over kunst therapie in ons luxe privé kliniek, neem dan vandaag nog contact met ons op voor een vertrouwelijk en vrijblijvend gesprek met een van onze professionals in de geestelijke gezondheidszorg.