Wanneer is er sprake van een trauma?

Iedereen reageert anders op traumatische gebeurtenissen, dus het is belangrijk om te begrijpen dat trauma subjectief is. Wat voor de ene persoon traumatisch kan zijn, is dat mogelijk niet voor een ander. Het is niet alleen de gebeurtenis zelf, maar ook hoe een persoon de gebeurtenis ervaart en verwerkt, dat bepaalt of er sprake is van een trauma.

Wanneer een gebeurtenis zoveel indruk heeft gemaakt waardoor het moeilijk is om het een plek te kunnen geven, is er sprake van een trauma. Dit kan gevoelens als angst, verdriet, hulpeloosheid, schuld en/of boosheid tot gevolg hebben. Deze emoties zijn meer dan logisch en worden vaak vanzelf minder. Is dit niet het geval, dan kunt u er baat bij hebben om hulp te zoeken en handvatten te krijgen hoe ermee om te gaan.

Het ontstaan van een trauma

Een schrik- of emotionele reactie wordt opgeslagen in het emotiecentrum van het brein, met als doel dit ‘gevaar’ i n de toekomst te voorkomen. Dit heeft echter wel als gevolg dat wanneer u iets ziet/meemaakt wat u doet denken aan die gebeurtenis – de zogenoemde trigger – zowel het lichaam als het brein hier heftig op kunnen reageren.

Een trauma kan ontstaan door verschillende gebeurtenissen, zoals fysiek geweld, seksueel misbruik, een ernstig ongeval, natuurrampen, oorlog, verlies van een dierbare, of langdurige blootstelling aan stressvolle omstandigheden. Het kan ook voortkomen uit interpersoonlijke conflicten, zoals mishandeling, verwaarlozing, pesten, of langdurige emotionele mishandeling.

Soorten trauma

Trauma kent geen grenzen en kan iedereen treffen, ongeacht leeftijd, ras of geslacht. De meeste mensen zullen ooit minstens één traumatische gebeurtenis in hun leven meemaken. Niet alle traumareacties zullen echter hetzelfde zijn:

Acuut trauma: wordt meestal geassocieerd met een eenmalige, stressvolle of gevaarlijke gebeurtenis, zoals een auto-ongeluk, natuurramp, eenmalige mishandeling of aanranding, of getuige zijn van een gewelddadige gebeurtenis. Deze ervaringen kunnen een blijvende negatieve invloed hebben op ons leven als de symptomen onbehandeld blijven.

Chronisch trauma: resultaten van blootstelling aan meerdere, herhaalde en langdurige stressvolle gebeurtenissen. Voorbeelden zijn kindermishandeling, pesten, blootstelling aan oorlogs- of vechtsituaties en huiselijk geweld. Symptomen komen mogelijk niet voor een langere periode naar de oppervlakte, soms zelfs jaren na de gebeurtenissen. Chronisch trauma kan ook het gevolg zijn van meerdere acute trauma’s die na elkaar plaatsvinden. Net als bij een acuut trauma kan chronisch trauma, als het onopgelost blijft, langdurige negatieve effecten hebben op onze kwaliteit van leven.

Complex trauma: resultaten van blootstelling aan meerdere en gevarieerde traumatische gebeurtenissen of ervaringen. De ervaringen of gebeurtenissen zijn terugkerend, uitgebreid en cumulatief en vinden vaak plaats binnen specifieke contexten, zoals een interpersoonlijke relatie. Vormen van complex trauma kunnen optreden tijdens huiselijk geweld, gemeenschapsgeweld, meervoudige militaire inzet, uitbuiting door een autoriteitsfiguur of een machthebber en alle vormen van kindermishandeling. Onopgelost complex trauma kan een blijvende negatieve invloed op ons leven hebben als de symptomen onbehandeld blijven.

Traumabehandeling

Hoewel trauma’s goed te behandelen zijn, is het niet te verwachten dat het volledig zal verdwijnen. Er kunnen veel effectieve therapeutische benaderingen en technieken worden gebruikt om trauma te behandelen, waaronder:

Cognitieve gedragstherapie (CBT), dat ons leert om ons meer bewust te zijn van onze gedachten en overtuigingen over het trauma, en helpt ons vaardigheden te ontwikkelen zodat we op een gezondere manier op emotionele triggers kunnen reageren. Bewijs ondersteunt CBT als de meest effectieve benadering voor veel traumatypen, waaronder PTSD.

Exposure-therapie (In Vivo Exposure Therapy), een vorm van cognitieve gedragstherapie die kan worden gebruikt om de angst te verminderen die gepaard gaat met emotionele triggers veroorzaakt door trauma.

EMDR (Eye Movement Desensitisation and Reprocessing) bevat elementen van cognitieve gedragstherapie met oogbewegingen of andere vormen van ritmische, links-rechts stimulatie die ons ongevoelig maken en ons helpen om herinneringen en gebeurtenissen opnieuw te verwerken en te integreren. Verschillende gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken hebben aangetoond dat EMDR een effectieve behandeling is voor vele soorten trauma, waaronder PTSD.

Somatische technieken. Onderzoeken hebben aangetoond dat trauma-afdrukken kunnen worden opgeslagen als fysieke bewegingen en gevoelens in ons lichaam, niet alleen als mentale verhalen over de traumatische gebeurtenissen, wat betekent dat we ze in de hedendaagse tijd als onmiddellijke bedreigingen kunnen ervaren. Sommige therapeuten gebruiken daarom somatische of lichaamsgerichte technieken, die de geest en het lichaam kunnen helpen bij het verwerken en integreren van trauma.

Medicijnen. Medicatie alleen kan trauma of PTSD niet genezen, maar het kan worden gebruikt om veel van de uitdagende symptomen die ermee gepaard gaan, zoals angst, depressie en slaapstoornissen, te verminderen. Zodra we onze symptomen onder controle hebben, wordt het mogelijk om effectiever deel te nemen aan andere therapieën en interventies.